Nhiễm trùng, đột quỵ, chấn thương, động kinh và khối u… là các bệnh về não thường gặp nhất. Dưới đây là những thông tin tổng quan nhất về các tổn thương não thường gặp.

Bệnh về não do nhiễm trùng bao gồm:

– Viêm màng não: Màng não là một màng mỏng bao quanh não hoặc tuỷ sống. Viêm màng não thường do nhiễm trùng. Đau cổ, đau đầu, hay nhầm lẫn là những triệu chứng phổ biến nhất.
– Viêm não: Là tình trạng viêm mô não do nhiễm trùng. Viêm màng não và viêm não thường xuất hiện cùng nhau.

 Áp xe não: Là tình trạng nhiễm trùng trong não thường gây ra bởi vi khuẩn. Khi mắc bệnh, các bác sĩ sẽ cho điều trị bằng kháng sinh và phẫu thuật.

Bệnh về não do động kinh.

Động kinh là tổn thương các chức năng bình thường của não bộ. Chấn thương đầu và đột quỵ thường tới động kinh lại chưa có nguyên nhân rõ ràng dẫn tới động kinh.

Các bệnh về não do chấn thương bao gồm
– Chấn động não: Một chấn thương não gây ra sự xáo trộn tạm thời chức năng của não bộ, đôi khi gây ra bất tỉnh và nhầm lẫn. Chấn thương vùng đầu là nguyên nhân phổ biến nhất của tình trạng này.

– Chấn thương sọ não: Là tổn thương não vĩnh viễn sau khi chấn thương vùng đầu. Người bệnh chấn thương sọ não thường khó có cơ hội hồi phục.

– Xuất huyết trong sọ: Là tình trạng chảy máu bên trong não bộ sau môt chấn thương hoặc do huyết áp cao.

Các bệnh về não do khối u, tăng áp lực bao gồm:

– U não: Sự phát triển mô bất thường trong não bộ. Cho dù là u ác tính (ung thư) hay lành tính thì u não thường gây ra những áp lực lên não bộ.

– Glioblastoma: là một khối ung thư não ác tính, tiến triển nhanh và khó chữa trị

– Não úng thuỷ: là tình trạng tăng đột biến các chất lỏng bên trong hộp sọ. Thông thường tình trạng này là do chất lỏng trong não bộ lưu thông không bình thường.

– Tràn dịch não: Tình trạng này thường gây ra các triệu chứng mất trí nhớ và tiểu không tự chủ. Áp lực trong não vẫn bình thường, mặc dù dịch chất lỏng tăng.

– Giả u não: là tình trạng tăng áp lực bên trong hộp sọ mà không có nguyên nhân rõ ràng. Tình trạng này dẫn đến thay đổi thị lực, đau đầu, chóng mặt và buồn nôn là triệu chứng phổ biến.

Các bệnh về não liên quan tới mạch máu bao gồm

– Đột quỵ: chảy máu và lượng oxy đột ngột bị gián đoạn trong quá trình lưu thông lên não gây ra tình trạng chết não. Một số bộ phận chức năng của cơ thể được điều khiển bởi vùng não tổn thương không còn hoạt động như bình thường.

– Đột quỵ thiếu máu cục bộ: Có máu đông phát triển trong động mạch và ngăn chặn dòng chảy của máu tới não, gây ra cơn đột quỵ.

– Đột quỵ xuất huyết não: Chảy máu trong não bộ khiến cho tắc nghẽn và gây áp lực lên mô não và làm giảm lưu lượng máu.

– Thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA): Tình trạng gián đoạn tạm thời lưu lượng máu và oxy tới một phần não bộ. Các triệu chứng tương tự như một cơn đột quỵ nhưng thường diễn ra khá nhanh mà không làm tổn thương não bộ.

– Phình mạch máu não: Động mạch trong não bị suy yếu và phình to. Phình mạch máu não thường dẫn tới hiện tượng xuất huyết não.

– Tụ máu dưới màng cứng: Tình trạng chảy máu trên bề mặt của não, gây tăng áp lực lên não và các vấn đề thần kịnh.

– Tụ máu ngoài màng cứng: Chảy máu giữa hộp sọ và màng não, thường xảy ra sau một chấn thương ở vùng đầu. Các triệu chứng nhẹ ban đầu có thể tiến triển nhanh chóng dẫn tới bất tỉnh và tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Phù não: Phù mô não do nhiều nguyên nhân khác nhau trong đó có phản ứng với các chấn thương hoặc mất cân bằng điện giải

– Xuất huyết nội sọ: Là tình trạng chảy máu trong não.

Các bệnh về não liên quan tới bệnh tự miễn dịch

– Viêm mạch: là tình trạng viêm các mạch máu của não dẫn tới nhầm lẫn, co giật, đau đầu và dẫn tới bất tỉnh.

– Bệnh đa xơ cứng (MS): Hệ thống miễn dịch tấn công nhầm lẫn và gây thiệt hại cho các dây thần kinh, gây co thắt cơ bắp, mệt mỏi là các triệu chứng phổ biến. MS có thể là các cuộc tấn công định kỳ hoặc liên tục.

Các bệnh về não do thoái hoá thần kinh
– Bệnh Parkinson: Dây thần kinh trong một khu vực trung tâm của não bộ bị thoái hoá dần dẫn tới các vấn đề về di chuyển và phối hợp. Run tay chân là triệu chứng phổ biến nhất.

– Bệnh Huntington: Một rối loạn thần kinh do di truyền có ảnh hưởng tới não bộ. Làm mất trí nhớ và khó kiểm soát chuyển động của các chi là triệu chứng phổ biến.

– Bệnh Alzheimer: Vì một lý do nào đó, các dây thần kinh trong não bộ bị thoái hoá, gây ra tình trạng mất dần trí nhớ và chức năng tâm thần. Sự tích tụ của các các mô bất thường ở vùng não được cho là góp phần làm tăng nguy cơ bệnh AlZheimer. Đây là dạng phổ biến nhất của chứng mất trí nhớ.

Bệnh về não do nhiễm trùng

Các bệnh về não do nhiễm trùng bao gồm:

– Viêm màng não: Màng não là một màng mỏng bao quanh não hoặc tuỷ sống. Viêm màng não thường do nhiễm trùng. Đau cổ, đau đầu, và nhầm lẫn là những triệu chứng phổ biến nhất.

Viêm màng não do nhiềm trùng

– Viêm não: Là tình trạng viêm mô não thường do nhiễm trùng. Viêm màng não và viêm não thường xuất hiện cùng nhau.

– Áp xe não: Là tình trạng một nhiễm trùng trong não thường gây ra bởi vi khuẩn. Khi mắc bệnh, các bác sĩ sẽ cho điều trị bằng kháng sinh và phẫu thuật.

Bệnh về não do động kinh.

Động kinh là tổn thương chức năng bình thường của não bộ. Chấn thương đầu và đột quỵ thường dẫn tới động kinh nhưng thường không có nguyên nhân rõ ràng dẫn tới động kịnh.

Các bệnh về não do chấn thương bao gồm:

– Chấn động não: Một chấn thương não gây ra sự xáo trộn tạm thời chức năng của não bộ, đôi khi gây ra bất tỉnh và nhầm lẫn. Chấn thương vùng đầu là nguyên nhân phổ biến của tình trạng này.

– Chấn thương sọ não: Tổn thương não vĩnh viễn sau khi chấn thương vùng đầu. Người bệnh chấn thương sọ não thường khó có cơ hội hồi phục.

– Xuất huyết trong sọ: Là tình trạng chảy máu trong não bộ xảy ra sau môt chấn thương hoặc do huyết áp cao.

Các bệnh về não do khối u, tăng áp lực bao gồm

– U não: Sự phát triển mô bất thường trong não bộ. Cho dù là u ác tính (ung thư) hay lành tính thì u não thường gây ra những áp lực lên não bộ.

– Glioblastoma: là một khối ung thư não ác tính, tiến triển nhanh và khó chữa trị

– Não úng thuỷ: là tình trạng tăng đột biến chất lỏng bệnh trong hộp sọ. Thông thường tình trạng này là do chất lỏng trong não bộ lưu thông không đúng cách.

– Tràn dịch não: Tình trạng này thường gây ra các triệu chứng mất trí nhớ và tiểu không tự chủ. Áp lực trong não vẫn bình thường, mặc dù dịch chất lỏng tăng.

– Giả u não: là tình trạng tăng áp lực bên trong hộp sọ mà không có nguyên nhân rõ ràng. Thay đổi thị lực, đau đầu, chóng mặt và buồn nôn là triệu chứng phổ biến.

Tai biến mạch máu não

Tai biến mạch máu não còn được gọi là đột quỵ là một trong những bệnh về não phổ biến nhất hiện nay.

Bệnh xảy ra khi việc cung cấp máu lên một phần não bộ bị ngưng trệ đột ngột. Bệnh tai biến thường có hai loại là nhồi máu não và chảy máu não. Nhồi máu não xảy ra khi xuất hiện các cục máu đông tại chỗ làm cho mạch máu bị tắc nghẽn còn chảy máu não xảy ra khi mạch máu não bị căng phình và dẫn đến tình trạng vỡ mạch máu. Khi bệnh xảy ra bệnh nhân không cảm thấy đau đớn nhưng diễn biến đột ngột vì vậy bệnh nhân không gọi được người xung quanh giúp đỡ.

Những dấu hiệu và triệu chứng cảnh báo bệnh u não

Khối u não có nhiều loại, trong số đó có những khối u ác tính và những khối u não lành tính. Một khối u não ác tính bắt nguồn từ não được gọi là u (ung thư) não nguyên phát. Một khối u não do một ung thư từ nơi khác của cơ thể di chuyển vào não được gọi là ung thư não thứ phát, hay còn gọi là di căn não.

Có rất nhiều triệu chứng tiềm tàng của các khối u não, nhưng không phải người bệnh nào cũng có đầy đủ tất cả các triệu chứng ấy. Các triệu chứng này thường biểu hiện khác nhau đối với mỗi người bệnh, tùy thuộc vào vị trí khối u, loại u, kích thước và tốc độ phát triển của nó.

Dưới đây là một số biểu hiện thường gặp của các khối u não

Đau đầu

Đau đầu trầm trọng là triệu trứng phổ biến, có thể bắt gặp ở khoảng 50% số bệnh nhân u não. Một khối u não có thể tác động đến các mạch máu và sợi thần kinh nhạy cảm trong não. Điều này dẫn đến biểu hiện đau đầu của người bệnh, có thể kiểu đau này không giống với các cơn đau đầu trước đây của họ:

Họ có thể đau dai dẳng, nó không như chứng đau nửa đầu (Migraine)

Đau nhiều hơn vào buổi sáng khi thức dậy

Kèm theo cảm giác buồn nôn, nôn hoặc các triệu chứng thần kinh khu trú khác.

Đau tăng khi ho, tập thể dục hay khi thay đổi tư thế, vị trí.

Các thuốc giảm đau thông thường không làm dịu cơn đau.

Tuy nhiên, nếu như bạn đang bị đau đầu, cảm thấy tồi tệ hơn những cơn đau trước đây của bạn, thì không có nghĩa là bạn đang bị u não. Sở dĩ là vì đau đầu có nhiều nguyên nhân, có thể do ngộ độc thức ăn, do mất ngủ, sang chấn hay do đột quỵ não…

Động kinh

Các khối u có thể đè đẩy vào các tế bào thần kinh não, tác động và làm biến đổi các tín hiệu điện từ trong não, gây ra các cơn động kinh.

Cơn động kinh đôi khi là dấu hiệu đầu tiên của một khối u não, nó cũng có thể gặp ở bất kỳ giai đoạn nào của  bệnh. Khoảng 50% người bệnh bị u não trải qua ít nhất một lần cơn động kinh. Động kinh không phải lúc nào cũng đến từ một khối u não. Các nguyên nhân gây co giật khác bao gồm: dị dạng mạch máu não, sau đột quỵ não, sau chấn thương não, viêm nhiễm ký sinh trùng trong não…

Những biến đổi về tính cách và tâm trạng

Các khối u não có thể phá hủy chức năng của não, làm ảnh hưởng đến những tính cách và hành vi của bạn. Chúng cũng gây ra những biến đổi tâm trạng một cách bất thường mà không thể lý giải được. Chẳng hạn như: trước đây bạn là người hòa đồng nhưng tự nhiễn dễ nổi cáu với mọi người, bạn từng là người chủ động trong mọi việc nhưng giờ trở nên bị động, hay có khi bạn đang cảm thấy thỏa mái và vui vẻ cùng mọi người nhưng chỉ một phút sau bạn đã xảy ra tranh cãi vì những lý do không đáng có…

Những triệu chứng này là do khối u nằm ở phần nào đó của não, thùy trán, thùy thái dương…Các biến đổi đó có thể xuất hiện sớm khi mắc bệnh nhưng cũng có thể bắt nguồn từ việc hóa trị liệu và các phương pháp điều trị ung thư khác.

Trí nhớ kém và lẫn lộn

Vấn đề về trí nhớ có thể do một khối u não ở thùy trán và thùy thái dương. Các khối u ở thùy trán và thùy đỉnh cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng lập luận và việc đưa ra các quyết định của bạn. Ví dụ như bạn thấy khó tập trung, dễ lẫn lộn ngay cả những vấn đề đơn giản, không thể phối hợp làm nhiều việc và gặp khó khăn khi lập kế hoạch cho bất cứ việc gì, hay bạn có vấn đề về trí nhớ ngắn hạn.

Điều này có thể xảy ra với một khối u não ở bất kỳ giai đoạn nào của bệnh. Nó cũng có thể là do tác dụng phụ của hóa trị, xạ trị hoặc các phương pháp điều trị ung thư khác. Ngoài ra, các vấn đề về nhận thức mức độ nhẹ cũng có thể vì nhiều lý do khác ngoài u não: sự thiếu hụt vitamin, thuốc hoặc do các rối loạn cảm xúc…

Mệt mỏi

Dưới đây là một số dấu hiệu cho thấy bạn đang cảm thấy mệt mỏi thực sự:

Bạn hoàn toàn kiệt sức ở hầu hết thời gian.

Bạn cảm thấy yếu toàn bộ cơ thể, chân tay bạn cảm thấy nặng nề.

Bạn thường buồn ngủ vào giữa ngày.

Bạn mất khả năng tập trung.

Bạn dễ cáu kỉnh và cảm thấy khó chịu

Mệt mỏi có thể là do một khối u não ác tính nhưng cũng có thể là do tác dụng phụ của các phương pháp điều trị ung thư. Các tình trạng khác cũng gây ra mệt mỏi như: các bệnh tự miễn, các rối loạn thần kinh, thiếu máu…

Trầm cảm

Trầm cảm là một triệu chứng phổ biến ở những bệnh nhân u não. Ngay cả những người chăm sóc và những người thân yêu cũng có thể bị trầm cảm trong thời gian điều trị của bệnh. Một số dấu hiệu nhận biết trầm cảm như sau:

Cảm giác buồn chán kéo dài hơn mức bình thường.

Mất hứng thú với những thứ mà bạn từng thích thú.

Thiếu năng lượng, khó ngủ, mất ngủ.

Có ý nghĩ tự làm hại mình hoặc tự tử.

Cảm giác tội lỗi hoặc vô dụng.

Buồn nôn và nôn

Bệnh nhân u não có thể buồn nôn và nôn ở những giai đoạn sớm của bệnh do khối u gây nên sự mất cân bằng hormon. Nôn và buồn nôn cũng có thể là tác dụng phụ gặp phải trong quá trình điều trị. Bạn cũng có thể gặp phải triệu chứng này do ngộ độc thực phẩm, cảm cúm, có thai…

Yếu liệt và tê bì

Cảm giác yếu liệt, tê bì, cảm giác kiến bò ở bàn tay, bàn chân. Tê, yếu thường có xu hướng một bên thân người. Cần phân biệt với tê yếu trong các bệnh: đa xơ cứng, bệnh thần kinh tiểu đường, hội chứng Guillain – Barre…

Trên đây là một số triệu chứng, dấu hiệu cảnh báo bệnh u não. Nếu bạn xuất hiện một số dấu hiệu này thì không có nghĩa là bạn đã bị u não bởi vì các triệu chứng ấy có thể gặp ở nhiều loại bệnh khác nhau. Điều quan trọng là bạn cần phải gặp bác sĩ để được chẩn đoán sớm, chính xác và tìm ra phương án điều trị phù hợp, mang lại kết quả tốt nhất cho bạn.

Hiện tại Khoa Xạ trị – Xạ phẫu, Viện Ung thư, Bệnh viện Trung ương quân đội 108 đã phối hợp với Khoa Phẫu thuật thần kinh của bệnh viện tiến hành xạ trị, xạ phẫu cho nhiều loại u não đạt hiệu quả cao và an toàn như u thần kinh đệm, u màng não, u tuyến yên, u tuyến tùng, u sọ hầu, di căn não. Đặc biệt, khoa đã phối hợp với khoa Nhi và khoa Gây mê hồi sức của bệnh viện tiến hành xạ trị toàn não tủy cho nhiều bệnh nhân nhi bị bệnh u nguyên bào tủy.

Đo điện não đồ – Phương pháp tầm soát bệnh sớm ở não

EEG (electroencephalogram) là viết tắt của kỹ thuật đo điện não đồ, một thăm khám đo lường các hoạt động điện và các sóng trong não bộ. Đo điện não đồ có thể phát hiện những sóng điện não bất thường trong một số bệnh lý thần kinh.

Điện não đồ là một bài kiểm tra được sử dụng để phát hiện các bất thường liên quan đến hoạt động điện của não. Thủ tục này theo dõi và ghi chép các mẫu sóng não. Đĩa nhỏ bằng kim loại với dây mỏng (điện cực) được đặt trên da đầu, và sau đó gửi tín hiệu đến một máy tính để ghi lại kết quả. Hoạt động điện bình thường trong não có thể được nhận biết qua mô hình. Thông qua kiểm tra EEG, các bác sĩ có thể tìm kiếm các mẫu bất thường dẫn đến co giật và các vấn đề khác.